Gmina Jaświły położona jest w północnej części województwa podlaskiego, w powiecie monieckim. Sąsiaduje z gminami: Mońki, Jasionówka, Korycin, Suchowola, Sztabin i Goniądz. Zajmuje ona obszar 175,4 km² i liczy ponad 5 tys. mieszkańców.
Wschodnią granicę gminy stanowi rzeka Brzozówka, jeden z największych dopływów Biebrzy. Przez południowo – wschodnią część gminy przepływa rzeka Nareśl, która toczy swe wody przez jezioro Zygmunta Augusta aż do Narwi. Północną część gminy zajmuje dolina rzeki Biebrzy wraz z jej rozległymi obszarami bagiennymi. Obecnie na tych terenach istnieje Biebrzański Park Narodowy, którego nadrzędnym celem jest ochrona największego i najbardziej naturalnego kompleksu torfowisk w środkowej Europie.
Jedną z najstarszych miejscowości w gminie jest Dolistowo Stare, dawniej zwane Targowiskiem. Według kronik historycznych, było to miejsce ścięcia przez pogan chrześcijańskiego misjonarza św. Brunona z Kwerfurtu, przybyłego tu, by nawracać tutejsze plemiona Jaćwingów, Prusów i Bałtów.
Jaświły to gmina typowo rolnicza, charakteryzująca się w największym stopniu produkcją mleka.
Na przestrzeni ćwierćwiecza zaszły tu duże zmiany w sferze kultury. Wyremontowane zostały wewnątrz jak i na zewnątrz (łącznie z zagospodarowaniem placów) kluby wiejskie w Dolistowie Starym, Zabielu, Bobrówce, Brzozowej, Rutkowskich Dużych i Mikicinie. Główne siedziby GOK-u i biblioteki publicznej w 2004 r. zostały przeniesione do odrębnego wyremontowanego budynku.
Poprzez udostępnienie dla kultury takiego budynku stworzono warunki do kreowania postaw aktywnego uczestnictwa w kulturze, integracji i aktywności twórczej wszystkich środowisk, rozbudzenia zainteresowania dzieci, młodzieży i dorosłych śpiewem, tańcem, muzyką, kulturą ludową itp., rozwijania i pogłębiania wszechstronnych zamiłowań i zainteresowań kulturalnych społeczności.
Gminny Ośrodek Kultury w Jaświłach kształtuje potrzeby kulturalne naszego środowiska, koncentruje swą działalność na aktywizacji środowiska poprzez różnego rodzaju imprezy cykliczne, konkursy i festyny o zasięgu regionalnym, takie jak: „Festiwal Pieśni Maryjnej”, Nadbiebrzański Festiwal Twórczości Dzieci i Młodzieży „Kryształowy Łabędź”, Regionalny Przegląd „Strachy w tradycji ludowej”, Regionalny Przegląd „Szopki i gwiazdy w tradycji ludowej i współczesne”, Festyn Rodzinny „A w niedzielę po kościele”, Piknik Integracyjny, Piknik Pamięci oraz działalności zespołów: muzycznych, tanecznych, folklorystycznych, wokalno – instrumentalnych, które są także elementem promocyjnym naszej gminy.
Na terenie gminy znajdują się dwie szkoły: w Jaświłach i Dolistowie Starym oraz 3 Kluby Przedszkolaka: w Jaświłach, Mikicinie i Dolistowie Starym.
Przez gminę Jaświły wiedzie kilka najbardziej atrakcyjnych turystycznych szlaków biebrzańskich:
- trakt przez biebrzańską „Amazonię” o długości 180 km: od Morgownik, poprzez Wiznę, Osowiec, Dolistowo, Dębowo, Trzyrzeczki aż do Lipska;
- szlak rowerowy o długości 65 km z Suchowoli do twierdzy Osowiec wiedzie od Puszczy Knyszyńskiej do Biebrzańskiego Parku Narodowego;
- szlaki kajakowe: Dolistowo – Goniądz o długości 16 km;
- szlak wodny rzeką Biebrzą Dolistowo – Augustów o długości 146 km.
Warto zobaczyć:
Kościół pod wezwaniem Świętego Wawrzyńca w Dolistowie Starym: jest to najstarszy kościół na terenie gminy Jaświły. Pewnym jest, że kościół w Dolistowie istniał w 1501r. W głównym ołtarzu świątyni dużą czcią wiernych od niepamiętnych czasów jest Krucyfiks pochodzący z XVIII w. Pod krzyżem znajduje się XVIII w. obraz Matki Bożej Pocieszenia. Z tego okresu pochodzi też barokowy obraz Matki Bożej Różańcowej, znajdujący się w bocznym ołtarzu. Obok kościoła usytuowano w 1803 r. kamienną dzwonnicę.
Kościół pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela w Brzozowej: fundatorem w 1585 r. był Jan Zamoyski hetman wielki koronny i kanclerz koronny, starosta knyszyński. Kościół jest jednonawowym, bezwieżowym budynkiem z kamienia polnego, pokrytym dwuspadowym dachem poszytym dachówką.
Kościół pod wezwaniem Matki Odkupiciela w Bobrówce: wybudowany w latach 90-tych z inicjatywy Arcybiskupa Sławoja Leszka Głódzia i mieszkańców Bobrówki. W marmurowym ołtarzu głównym umieszczono obraz „Matka Odkupiciela” pędzla włoskiej artystki Pauli Lattanzi. Wizerunek był inspirowany jubileuszowym Rokiem Odkupiciela 1982/1983. Obraz jest otoczony pozłacaną ceramiką porcelanową i nawiązuje do wystroju Katedry Polowej Wojska Polskiego w Warszawie.
Kaplica Najświętszej Maryi Panny „Na Bocianku”: Kaplica znajduje się przy drodze Dolistowo-Goniądz. Zbudowana została zaraz po wojnie w 1947r. przez ks. proboszcza Bachurzewskiego.
Izba Pamięci Melanii Burzyńskiej: Melania Burzyńska (1917-2003), poetka z Jaświł. Pisarstwo dzieliła z aktywną pracą społeczną i prowadzeniem gospodarstwa rolnego. Dorobek pisarski Melanii Burzyńskiej został umieszczony w wielu antologiach. Na łamach prasy publikowane były wiersze, gawędy, opowiadania, utwory satyryczne. Jej pieśni wykonywali tak znakomici artyści jak Czesław Niemen czy Stefania Kozłowska. Za działalność literacką i społeczną otrzymała wiele nagród i odznaczeń m. in. Ministra Kultury i Sztuki, Krzyż Orderu Odrodzenia Polski. W pierwszą rocznicę śmierci, w 2004r. powstała w jednym z pomieszczeń Biblioteki Publicznej jej Izba Pamięci.
Izba Regionalna „Dom Pradziadków”: mieści się w budynku Gminnego Ośrodka Kultury. Zgromadzono tu dawne narzędzia i przedmioty codziennego użytku, ozdoby, tkaniny, szczególnie związane z obróbką lnu. Izba służy utrwaleniu historii i tradycji regionu.
Źródła: Gminny Ośrodek Kultury w Jaświłach http://www.jaswily.naszgok.pl/